خواب و رویا در اندیشه ی عرفا بر پایه ی امهات سبک عراقی

یکی از مباحث و وقایع راز آلود و قابل تأمل در زندگی بشر خواب و رویاست که از دیرباز مورد توجه و تبیین فرقه های مختلف قرار گرفته و هر مرام و مسلکی در این مورد اظهار نظر کرده اند. از آنجا که این موضوع در پهنه ی ادبیات منظوم و منثور عرفانی نمود ویژه ای دارد؛ ما ضمن بررسی اجمالی این پدیده از دیدگاه علوم طبیعی و روانشناسی، فلسفه و کلام، قرآن و حدیث سعی نمود ه ایم به طور مبسوط آن را از دیدگاه عرفا و صوفیه مورد مداقه قرار دهیم؛ زیرا که غالب معتقدات عرفا در ادبیات عرفانی منعکس است. ضمن اینکه در عرفان و تصوف به دلیل متکی بودن بر عالم ملکوت و ماوراء دنیایی خواب و رویا نوعی وحی و الهام تلقی می شود که خداوند بر بنده ی خود ارزانی داشته است و آن را از مقوله ی سیر مثالی می دانند و ضمن قائل شدن به مراتب چهار گانه الهامات ربانی، ملکی، نفسانی، شیطانی معتقدند که این مراتب در خواب نیز رخ می دهند که باید مورد مداقه ی خبر و ارشاد پیر قرار گیرد تا مکاشفات حقانی از غیر حقانی باز دانسته شود. این پایان نامه در چهار فصل تنظیم شده است که در فصل اول به معناشناسی لغوی خواب و رویا پرداخته شده است. سپس آن را در مباحث مختلف علوم انسانی از جمله: روانشناسی، فلسفه و کلام، قرآن و حدیث و از همه مهم تر عرفان و تصوف مورد بررسی قرار گرفته شده است. در فصل دوم به انواع و اقسام خواب و رویا و درجات آن پرداختیم و تقسیماتی که در این زمینه در قرآن و احادیث و روایات و همچنین عرفان و تصوف وجود دارد مورد بررسی قرار دادیم.در فصل سوم به تعبیر خواب و پیشینه ی آن و کیفیت تعبیر از دیدگاه عارفان پرداختیم و نمونه های از خواب عارفان و چگونگی تعبیر آن از دیدگاه آنان را مورد بررسی قرار دادیم.در فصل چهارم واژه ی خواب و رویا را از دیدگاه علم بیان و بدیع و دستور بررسی نمودیم و میزان نمود این واژه و ترکیبات و اصطلاحات مرتبط با آن را در آثار مهم عرفانی مورد تدبّر قرار دادیم.